Trappen van vergelijking
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De trappen van vergelijking zijn vormen van een bijvoeglijk naamwoord of een bijwoord. Een bijvoeglijk naamwoord kan in het Nederlands drie vormen aannemen om de sterkte van het naamwoord aan te geven (in sommige andere talen meer of minder).
De trappen van vergelijking bestaan uit:
- de stellende trap (de positief) (groot), de standaard vorm van het bijvoeglijk naamwoord
- de vergrotende trap (de comparatief) (groter) en
- de overtreffende trap (de superlatief) (grootst)
In het Nederlands worden de trappen van vergelijking gewoonlijk gevormd door de achtervoegsels -er en -st aan een bijvoeglijk naamwoord toe te voegen. Bijvoeglijke naamwoorden die op een -r eindigen, krijgen in de vergrotende trap een tussengevoegde -d- (bijv. raar - raarder, ver - verder).
Voorbeelden:
- groot - groter - grootst
- belangrijk - belangrijker - belangrijkst
- oud - ouder - oudst
Op de regel bestaat een aantal uitzonderingen. De bekendste voorbeelden daarvan zijn:
- goed - beter - best
- veel - meer - meest
- weinig - minder - minst
- graag - liever - liefst
Soms worden woorden gesplitst:
- dichtbevolkt - dichter bevolkt - dichtstbevolkt
In het Standaardnederlands volgt na een vergrotende trap het woord dan, bijv. hij is groter/belangrijker/ouder dan ik, dus niet hij is groter als ik of hij is groter als mij. Hier worden heel vaak fouten in gemaakt.
[bewerken] Gebruik van meer of meest
Niet in alle talen bestaan de trappen van vergelijking zoals in het Nederlands. Het Engels kent de trappen wel (great, greater, greatest), maar niet voor alle bijvoeglijke naamwoorden. Voor de vergrotende trap worden vaak de bijwoorden "more" en "most" geplaatst. Bijvoorbeeld recent, more recent, most recent (In het Nederlands zou dit zijn recent, recenter, recentst).
Nederlandse taalgebruikers hebben soms de neiging de Engelse regels toe te passen, waardoor een anglicisme ontstaat, zoals in meest bekende in plaats van bekendste e.d. Het gebruik van uitdrukkingen als de tweede grootste in plaats van het van oudsher gebruikelijke de op één na grootste wijst ook op dat fenomeen. Zie Engelse ziekte (taal). In het Nederlands wordt toch in principe de voorkeur gegeven aan de Nederlandse constructie, hoewel bij zeer lange woorden of woorden die met het achtervoegsel een onduidelijk woordbeeld zouden krijgen de constructie met 'meest' wel eens eenvoudiger leesbaar is.
Echter in sommige gevallen wordt ook in standaard Nederlands de toevoeging meer of meest gebruikt. Een voorbeeld is:
- Ze zijn meer bereid tot extra financiële steun dan tot een wijziging van het beleid.
Ook bij voltooide deelwoorden die bijvoeglijk worden gebruikt:
- zij is de meest verdorven persoon die ik ooit ontmoet heb.
In zeldzame gevallen is de vergrotende trap niet een vorm van een bijvoeglijk naamwoord of een bijwoord, maar van een zelfstandig naamwoord. Zo kan men in het Fins zeggen:
- hän asuu rannempana (letterlijk: hij/zij woont 'strander'), oftwel dichterbij het strand.